YAPAY ZEKÂ, TOPLUM VE DİN
Başvuru Özet Taslağı ve Çağrı metni dosyası için tıklayınız
“YAPAY ZEKÂ, TOPLUM VE DİN” İLSAM EDİTÖRLÜ KİTAP
Değerli bilim İnsanları ve araştırmacılar,
Bireyler ve toplumların yaşamını dönüştürmekte olan en önemli teknolojik gelişmelerden biri olarak Yapay zekâ (YZ), yalnızca ekonomik ve politik sistemler üzerinde değil dini inançlar, ritüeller, teoloji, etik ve ruhani deneyimler üzerinde de derin etkiler yaratmaktadır. Zira YZ dini uygulamaları otomatikleştiren robotik rahiplerden kutsal metinlerin dijital analizine, ibadet ritüellerinin sanal ortamlarda icrasından dini liderlerin YZ tarafından taklit edilmesine kadar geniş bir yelpazede din ile etkileşime girmektedir. Bu etkileşimin tetiklediği dönüşüm, yalnızca teknolojik bir ilerleme değil, aynı zamanda dinin anlamı, pratiği ve toplumsal işlevleri üzerinde de köklü değişikliklere yol açmakta; dinî kimliklerin, otoritenin ve kutsallığın yeniden inşasını mümkün kılmaktadır.
YZ’nin dinî ve toplumsal alana etkileri üç ana boyutta belirginleşmektedir:
Teolojik ve ontolojik boyut: YZ’nin gelişimi, insanın Yaratıcı karşısındaki konumunun yanı sıra yaratılış, bilinç ve kutsallık gibi temel dini kavramları yeniden sorgulamaya açmaktadır.
Etik ve toplumsal boyut: YZ’nin karar verme kapasiteleri, özerklik ve ahlaki sorumluluk gibi konular, dini ve toplumsal etik kuramlarının güncellenmesini gerektirmektedir. Örneğin, otonom sistemlerin eylemlerinden kimin sorumlu olacağı hususu, yeni etik tartışmalara kapı aralamaktadır.
Ritüel ve pratik boyut: YZ destekli ibadet pratikleri, sanal hac/hacılar, dijital vaazlar ve YZ ile yönlendirilen topluluklar gibi hususlar ibadet/ritüel biçimlerinin dijitalleşmesini hızlandırmaktadır.
Söz konusu boyutlarıyla hem bireysel hem de toplumsal alanla etkileşime giren YZ, bir yandan küresel bilgi ağları ve algoritmik sistemler aracılığıyla dini söylemlerin yayılma biçimlerini değiştirip yeni “dijital dindarlık” biçimlerinin ortaya çıkmasına katkıda bulunurken; diğer yandan, özellikle etik sınırlarının belirsizliği nedeniyle, dini metinlerden ve öğretilerden beslenen normatif ilkelerle çatışma potansiyeli taşımaktadır.
Bu itibarla, siz değerli bilim insanları ve araştırmacılar YZ ve din arasındaki ilişkiye bütüncül ve eleştirel yaklaşımlara; YZ’nin dini inançlar, kurumlar, pratikler ve bireyler üzerindeki etkilerine; dinlerin YZ teknolojilerine yaklaşımlarına ve YZ-din etkileşiminin sosyo-kültürel, etik, felsefi ve ontolojik boyutlarını inceleyen özgün ve disiplinler arası katkılara ev sahipliği yapmayı hedefleyen bu kitap projesine katkı sunmaya davet ediyoruz.
Kitabın Kapsamı
Aşağıdaki konu başlıkları, katkıda bulunmayı düşünen bilim insanları ve araştırmacılar için yol gösterici bir çerçeve sunmakta olup bu liste dışındaki özgün ve yenilikçi konu önerileri de memnuniyetle değerlendirmeye alınacaktır. Bu tür öneriler için lütfen editörler veya İLSAM kitap bölümü ile irtibata geçiniz.
|
KONU ÖNERİLERİ |
|
| Felsefi ve Teolojik Perspektifler | Disiplinler arası Yaklaşımlar |
|
YZ ve Tanrı Tasavvuru |
YZ ve Din Eğitimi |
| YZ ve Özgür İrade | YZ, Nörobilim ve Dinî Deneyim |
| YZ ve Her Şeyi Bilen Tanrı | YZ, Çevre Etiği ve Din |
| YZ ve Kötülük Problemi | YZ, Uzay Keşfi ve Dünya Dışı Yaşam Teolojisi |
| YZ, Dijital Ölümsüzlük ve Sonsuz Hayat | YZ-Din Etkileşimlerinin Dijital Etnografisi |
| YZ ve Posthümanist Teolojiler | YZ, Büyük Veri ve Din Araştırmaları Yöntemleri |
| YZ ve Panenteizm/Panteizm | YZ, Irk, Sınıf, Cinsiyet ve Din |
| YZ ve İslami Etik Perspektifleri | YZ, Postkolonyal Perspektifler ve Din |
| YZ ve Robotik Üzerine Yahudi Etik Tartışmaları | YZ ve Dijital Tanrısallıklar |
| YZ, Bilinç ve Karşılıklı Bağlılık Üzerine Budist Perspektifler | YZ ve İnsan Eliyle İnşa Edilmiş Tanrılar |
| YZ Çağında Hristiyan Eskatolojisi | YZ ve Kıyamet Anlatıları |
| YZ Simülasyonları ve Hindu Maya (Yanılsama) Anlayışı | YZ, Medya ve Dinî Söylem |
| Yerli Ruhsallıklar ve Teknolojik Animizm | YZ, Psikoloji ve Dinî Tutumlar |
| YZ ve Kutsal Metinlerin Yorumu | YZ ve Dini Sanat |
| YZ ve Kutsal Metin Korunumu | YZ, Popüler Kültür ve Dinî Temalar |
| YZ ve İlahi Vahiy | YZ, Mimarlık ve Kutsal Mekânlar |
| YZ ve Dini Dil ve Anlam | YZ, Yapay Yaşamlar ve Dinî Anlamlar |
| YZ, Metafizik, Ontoloji ve Kutsallık Deneyimi | YZ, Oyunlar ve Dinî Hikâye Anlatımı |
| YZ ve Teolojik Epistemoloji | YZ, Kültürel Miras ve Din |
| YZ ve Dinî Deneyimlerin Geleceği | YZ, Dilsel Çeşitlilik ve Kutsal Metin Çevirisi |
| YZ, Teknoloji ve Dinin Uyum Süreci | YZ ve Dinî Mimari Tasarımı |
| YZ ve Bilim-Din Diyalogları | |
| YZ, Ekonomi ve Din | |
| Algoritmik Otorite ve Kutsal Metinler | |
| Etik, Hukuk ve Toplumsal Dinamikler | Ritüel, İbadet ve Dinî Uygulamalar |
| YZ ve Dinî Etik | YZ ve Dinî Hizmetlerin Dijitalleşmesi |
| YZ ve Algoritmik Adalet | YZ ve Sanal İbadet Pratikleri |
| Sorumlu YZ Yönetimi ve Dinî Değerler | YZ ve Manevi Danışmanlık |
| YZ ve İnsan Onuru | YZ ve Dinî Müzik |
| YZ ve Dinî Radikalleşme | YZ ve Dinî Ritüellerin Evrimi |
| YZ, Göç ve İnanç Toplulukları | YZ ve Dinî Tutumlar |
| YZ ve Din-Devlet İlişkilerinin Dönüşümü | YZ ve Dua Deneyimleri |
| YZ, Mahremiyet ve Gözetim | YZ ve Kutsal Mekânların Dijital Dönüşümü |
| YZ, Dijital Diriliş ve Transhümanizm | YZ ve Dinî Bilgi Yönetimi |
| YZ’nin Hukuki Statüsü ve Dinî Kurumlar | YZ ile Katılımcı Dinî Deneyimler |
| YZ ve Dinî Azınlık Hakları | YZ ve Dinî Yapay Kişilikler |
| YZ, Teknolojik Uyum ve Dinî Hukuk | |
| YZ ve Dinî Otoritenin Dönüşümü | |
| YZ ve Dini Azınlıkların Dijital Temsili | |
| YZ ve Dinî Hoşgörü | |
| YZ, Toplumsal Cinsiyet ve Din | |
| YZ, İnsan Hakları ve İnanç Özgürlüğü | |
| YZ, İklim Krizi ve Dinî-Etik Sorumluluklar | |
| • DETAYLAR |
Kitabın, Üniversiteler Arası Kurul Başkanlığı (ÜAK)’nın Doçentlik Başvuru
Şartlarında belirttiği tanımdaki “Tanınmış Uluslararası Yayınevi” şartlarına haiz (En
az beş yıl uluslararası düzeyde düzenli faaliyet yürüten, yayımladığı kitaplar dünyanın
bilinen üniversitelerinin kataloglarında yer alan) bir yayınevinde uluslararası ISBN No
alınarak yayımlanması planlanmaktadır. Kitapta yer alan bölümler bir ya da birden fazla
yazarlı olabileceği gibi, aynı yazar birden fazla eserle de katkı sunabilir. Orijinal araştırma
ve derleme türündeki daha önce yayımlanmamış çalışmalardan oluşacak kitapta her yazar
kendi çalışmasından sorumludur. Yayınevi ve Editörler yayımlanacak olan kitapta yer
alan bölümlerde varılan sonuçlar veya fikirlerin sorumluluğunu taşımamaktadır. Yayınevi
ve Editörlerin, bu yayında ileri sürülen bilgi, alet, ürün ya da işlevlerin doğruluğu,
bütünlüğü, uygunluğu ve kullanılırlığı konusunda bir yüklenimi ve iddiası
bulunmamaktadır. Bu sebeple herhangi bir nedenle sorumlu tutulamazlar. Kitapta yer
alacak bölümlerin herhangi bir kısmı, Yayınevinin yazılı izni olmadıkça kaynak
gösterilmeden yayınlanamaz, bilgi saklama sistemine alınamaz veya elektronik, mekanik
vb. sistemlerle çoğaltılamaz. Yayımlanmak üzere gönderilen yazılar iade edilmez ve
yayınlanan yazılar için telif hakkı ödenmez. Kitap’ta yayın talebinde bulunan her
katılımcıdan belli bir miktar yayın ücreti talep edilecektir.
Hazırlanan kitap yazarlara 15 Aralık 2025 tarihinde ulaştırılacaktır. Her yazara ücretsiz olarak 1 (bir) kitap
gönderilecektir. Yazarlar, bahsi geçen kitap bölümü başvuru sürecinde, yazım sürecinde
önemli tarihlere göre hareket etmelidirler. Gönderilen yazılar İLSAM Yayınları Yazım
kurallarına uygun olarak hazırlanmalıdır.
1. Metin dili Türkçe olacaktır.
2. Tam Metinler A4 (210×297 mm) kağıdı ölçüsünde, 1.25 aralık, ilk satır
girintili ( 1,25), 12 punto Times New Roman olarak yazılmalıdır.
3. Kenar ölçüleri soldan 4 cm, sağdan 2 cm ve de yukarıdan ve aşağıdan 3 cm
olarak ayarlanmalıdır.
| • TAM METİN GÖNDERİM DETAYLARI |
- Metin dili Türkçe olacaktır.
- Tam Metinler A4 (210×297 mm) kağıdı ölçüsünde, 1.25 aralık, ilk satır girintili ( 1,25), 12 punto Times New Roman olarak yazılmalıdır.
- Kenar ölçüleri soldan 4 cm, sağdan 2 cm ve de yukarıdan ve aşağıdan 3 cm olarak ayarlanmalıdır.
- Metin başlığı tek aralık, ortalanmış, 14 punto kalın, tümü büyük harf ve Times New Roman olarak yazılmalıdır.
- Başlıklar (Giriş ve Sonuç hariç) numaralandırılma şekline göre düzenlenmelidir.
- Metnin en başında yazar(lar)ın adı ve soyadı ile iletişim bilgilerini içeren bir kapak sayfası olmalıdır.
- Tam metinler; yukarıda belirtilen özellikler çerçevesinde tablolar, şekiller, özet ve kaynakça dâhil 20 sayfayı geçmemelidir.
- Dipnotlar ve kaynakça bilimsel akademik kurallara göre yazılmış olması gerekir.
- Kaynak gösterimi için dipnot kaynakça sistemi olan “İSNAD ATIF 2″ kullanılmalıdır.(Bkz.https://www.isnadsistemi.org/guide/isnad2/)
| • ÖNEMLİ BİLGİLER |
Çalışmalarla ilgili İNTİHAL taraması sorumlu yazarlar ve Editör tarafından yapılacak olup, İNTİHAL tespit edilen eserler yayınlanmayacaktır. Bu konuda Editör ve Yayınevi sorumlu olmayıp, yaşanacak Hukuki ihtilaflarda tüm sorumluluk ilgili bölüm yazarlarına aittir.
Gönderilen bölüm önerilerinde pratikten yola çıkarak yeni fikirler, teknikler ve çözümlemeler üreten metinlere öncelik verilmektedir. Kitapta bölüm yazarlığı yapmak isteyen akademisyen ve araştırmacılar en geç 30 Haziran 2025 tarihine kadar başvurmaları gerekmektedir. Mailimize iletilen başvuru dosyasında önerilen bölümün başlığı ile çalışmanın problemi, amacı, yöntemi ve kapsamını içeren 150-200 kelimelik kısa özet yer almalıdır.